تخت سلیمان که یکی از سه آتشکده معروف ساسانی را درخودجای داده و محل تاجگذاری پادشاهان این سلسله بوده احتمالا در دوران پیروز، پدر بزرگ انوشیروان بنا شده است. هر چند کاوش های باستانشناختی در محوطه تخت سلیمان آثاری به جای مانده از دوران هخامنشی و مادی را نیز نشان داده است اما شهرت این محوطه بیشتر مدیون بناهای دوران ساسانی است : آتشکده آذر گشنسب ، معبد آناهیتا ، موزه هدایا ، کوه زندان و دژ بلقیس. بقایای تنها کاخ به جای مانده از دوره ایلخانی امتیاز دیگری برای این مجموعه تاریخی است.
دریاچه تخت سلیمان در تکاب
مسافر تخت سلیمان علاوه بر مشاهده بناهای تاریخی در مقابل ایوان خسرو دریاچه ای را می بیند که همچون طاووس رنگ به رنگ می شود و بیننده را خیره می کند. دریاچه تخت سلیمان در عمیق ترین نقطه 112 متر عمق دارد و چشمه ای جوشان در بستر، آبی 40 درجه را به آن می بخشد که در سطح حرارتش نصف می شود و جزو یکی از 3 نقطه جهان است که انرژی مثبت از آن ساطع میشود(1-اهرام مصر2-خانه خدا) . مجموعه تخت سلیمان و منظر فرهنگی آن نخستین اثر ایرانی است که پس از انفلاب در سال 1382 به فهرست میراث جهانی یونسکو افزوده شد.
بقاياى مجموعه بر روى جبهه‌اى از سنگ در ۴۸ كيلومترى شمال شرق تكاب قرار گرفته در ميان انبوهى از آثار طبيعى و مصنوعى مانند درياچه‌ها، آب گرم‌ها، قبور كهنسال و ابنيه تاريخى ديگر احاطه شده است.
تخت سليمان در زمان‌هاى پيش از تاريخ و دوران هخامنشى و اشكانى و ساسانى معبر شاهراه‌هاى عمده بود كه از طرف همدان به طرف ارمنستان و آسياى صغير رفته و از لحاظ لشكركشى نيز اهميت فوق‌العاده‌اى داشته و اين مكان محل تلاقى و برخورد اقوام مختلف بوده است.
تخت سليمان امروزى باقي‌مانده قلعه و آثار بزرگ و عمارات مخصوص براى سكونت موبدان بوده است كه در زمان اشكانيان و ساسانيان در نهايت آبادى و اوج قدرت بوده و در نتيجه حمله روميان و تاخت‌وتاز اقوام عرب و مغول ويران شده و آثار تمدن آن از بين رفته است.<
آتشكده آذرگشنسب كه در دوران اسلامى به تخت سليمان شهرت يافت از وسيع‌ترين مجموعه بناهاى ساسانى است كه تاكنون شناسايى و از زير خاك بيرون آورده شده است. از گذشته‌هاى دور شرايط مناسب دره سرسبز و چشمه‌هاى هميشه جوشانش براى زندگى بسيار مناسب بوده است و خيلى زود مورد سكونت قرار گرفته و در دوره خسرو اول ساسانى (انوشيروان) با انتقال آتش مقدس از شيز قديم (تقريباً ناحيه‌اى در جنوب درياچه اروميه) اين منطقه بر اهميت آن افزوده شد.
آتشكده آذرگشنسب كه آتشكده پادشاهان و سرداران بوده موقعيت جنگجويان را حفظ مى‌كرده و به عنوان نماد وحدت كشور از احترام بالايى برخوردار بوده است به طورى كه بعد از پادشاهى اشخاصى از خاندان ساسانى آنها پياده به اين محل آمده و ضمن زيارت، تاج شاهى را بر سر مى‌گذاشتند.
تقريباً در قسمت جنوبى قلعه درياچه زيبايى به شكل بيضى نامنظم به طول ۱۲۰ و به عرض ۸۰ متر و عمق ۴۵ تا ۶۵ متر پر از آب وجود دارد.
مسأله جالب توجه درباره اين درياچه اين است كه اين درياچه هيچ وقت سرريز نمى‌شود و اگر جلوى جريان آب را نيز باز كنند از حجم آب كاسته نمى‌شود به همين خاطر درياچه تخت سليمان را درياچه سحرآميزى مى‌دانند كه داراى ناشناخته‌هاى بسيارى بوده و بررسى‌ها و پژوهش‌هاى هدفمند را مى‌طلبد.
با وجود اين قلعه با عظمت تكاب در سال ۶۲۴ ميلادى به واسطه حمله ارتش روم و شكست سپاهانيان خسرو دوم (پرويز) مورد غارت و تخريب و بى‌حرمتى واقع و از اعتبار آن كاسته شد و ديگر هرگز رونق پيشين را نيافت تا اين كه در دوره ايلخانان مغول، آباقاخان با انجام تعميرات وسيع و احداث بناهاى جديد به روى شالوده بناهاى ساسانى از اين مكان به عنوان تفرجگاه و شكارگاه خود استفاده كرد و بعد از ايلخانان مغول اين مكان به صورت شهرك كم اهميتى با مشاغل متنوع تا قرن ۱۱ هـ.ق به حيات خود ادامه داد و تا زمانى كه هيأت آلمانى به سرپرستى رودلف ناومان در سال ۱۹۶۰ نخستين گمانه‌ها را در اين محل آغاز كردند متروك ماند.
اما در خصوص اين مجموعه توجه به دو نكته ضرورى است اول اين كه در جغرافياى تاريخى ايران، شهر شيز از پايتخت‌هاى بزرگ آذربايجان است كه بعدها مركز بزرگ آتشكده عظيم شهر ياران ساسانى گرديد و در ادبيات فارسى نام اين آتشكده فراوان ديده مى‌شود در اهميت و توجه به آن نوشته‌اند كه سلاطين ساسانى براى بزرگداشت اين جايگاه مقدس پاى پياده از تيسفون به زيارت اين آتشكده آمده و در برابر آن زانو زده و اظهار عبوديت مى‌كرده‌اند و اما نكته دوم اين كه نظر به اين كه علماى باستان‌شناسان و علاقه‌مندان به آثار تاريخى پيوسته در جست‌وجو و تفحص براى پيدا كردن مكان اصلى اين آتشكده بوده و از روى اسناد و نوشته‌هاى پيشينيان مخصوصاً متون پهلوى و اوستا كنجكاوى نموده‌اند.
بعضى محل اين آتشكده را در نزديك درياچه اروميه و برخى در شهر شيز دانسته‌اند كه تا پيش از حفارى اين مطلب همچنان مكتوم و مورد بحث مانده بود. حتى در فهرستى كه از آتشكده‌هاى زمان ساسانى به دست مورخين اسلامى تهيه و تنظيم شده محل آتشكده اعظم شهرياران ساسانى را در دو نقطه مثبت نوشته‌اند يكى شهر شيز و ديگرى در محل تخت سليمان است.
اسكلت آتشكده بزرگ ساسانى پس از گذشت قرن‌ها، اختلاف كلى بين شيز و تخت سليمان را برطرف كرده و روشن مى‌سازد كه شهر شيز همان تخت سليمان امروزى است كه مركز بزرگ‌ترين آتشكده زمان ساسانى بوده است و اين امر اهميت كاوش‌هاى علمى در تخت سليمان را آشكار مى‌كند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر