فریدام هاوس: آزادی رسانه ای در ایران محدودتر شده است

موسسه فریدام هاوس از افزایش محدودیت آزادی رسانه های همگانی ایران در سال 2008 خبر داده است.

روز پنجشنبه، 9 اردیبهشت (29 مه)، گزارش سالانه موسسه فریدام هاوس در مورد آزادی رسانه های همگانی در کشورهای مختلف در طول سال 2008 میلادی انتشار یافت که در آن از ایران به عنوان یکی از کشورهایی یاد شده است که رسانه های همگانی در آن با محدودیت های شدید و سرکوب گسترده از سوی حکومت مواجه بودند.
در بخش مربوط به ایران در این گزارش آمده است که "رهبران محافظه کار رژیم با توسل به بازداشت و حبس منتقدان و تعطیلی روزنامه ها به سرکوب سیاستمداران، روزنامه نگاران، و وبلاگ نویسان منتقد ادامه دادند و مطبوعات در سال 2008 هم با محدویت های شدیدی مواجه بودند."

در این گزارش آمده است که قبل از برگزاری انتخابات مجلس در مارس 2008 و همزمان با تدارک انتخابات ریاست جمهوری از اواخر سال 2008 میلادی، مقامات دولتی به خصوص نسبت به انتشار گزارش های مربوط به نارضایی مردم از دولت، دفاع از حقوق زنان و اقلیت ها، تظاهرات ضد دولتی، اقتصاد بیمار و توسعه فن آوری هسته ای حساسیت بیشتری نشان می دادند.
فریدام هاوس، که گزارش سالانه خود در باره آزادی رسانه ها را با تاخیری یکساله منتشر می کند، در این گزارش می نویسد که قانون اساسی جمهوری اسلامی شامل محدودیت هایی درمورد آزادی بیان و مطبوعات، از جمله عدم مغایرت با اصول اسلام و حقوق عمومی است، اما حکومت تمهیداتی را هم که این قانون برای آزادی بیان پیش بینی کرده است مراعات نکرد.
علاوه براین، در جمهوری اسلامی قوانین و مقررات متعددی، از جمله قانون مطبوعات مصوب سال 2000، مشخصا محدودیت هایی را علیه آزادی مطبوعات وضع کرده اند و دولت هم به کرات با استناد به مفاهیمی مبهم مانند "عدم مغایرت با اصول اسلام" و مشوش کردن اذهان عمومی به محدود کردن آزادی مطبوعات مبادرت می ورزد.
در این گزارش به قوانین مختلف جمهوری اسلامی که از آنها برای محدود کردن آزادی بیان و مجازات روزنامه نگاران استفاده می شود اشاره شده و آمده است که در خلال سال 2008، دولت دهها نشریه را جریمه یا تعطیل کرد و چندین ناشر، سردبیر و روزنامه نگار را به دلیل انتشار مطالب غیر منطبق با خواست حکومت به زندان انداخت.
ارعاب و تعقیب روزنامه نگارانی که به موضوعات مربوط به حقوق اقلیت های قومی و دینی پرداختند و مجازات شماری از آنان به اتهام ارتباط با گروه های مخالف مسلح از جمله موضوعات دیگری است که در گزارش فریدام هاوس مورد بررسی قرار گرفته است.
همچنین، تعطیلی تعدادی از رسانه های دانشجویی و حملات خشونت آمیز و بازداشت شماری از دست اندرکاران این نشریات بخشی از این گزارش را به خود اختصاص داده است.
محدودیت رسانه های خارجی
فریدام هاوس می نویسد که در سال 2008، رسانه های همگانی بین المللی نیز در ایران از آزادی عمل لازم برخوردار نبودند و دولت ایران پیش از صدور ویزا برای خبرنگاران خارجی از آنها می خواست تا مناطقی و موضوعاتی را می خواهند پوشش دهند به طور دقیق به اطلاع مقامات برسانند و در چند مورد هم اجازه اقامت روزنامه نگاران خارجی لغو شد یا دولت از تمدید آن خودداری ورزید.

تا قبل از حوادث بعد از انتخابات اهمیت خبررسانی اینترنتی به طور کامل معلوم نبود

در این گزارش آمده است که دولت جمهوری اسلامی به شکلی منتظم و سازمان یافته به کنترل اینترنت و سایر فن آوری های مربوطه مبادرت ورزید هرچند با وجود همه این محدودیت ها، استفاده از اینترنت به سرعت در سال 2008 رشد کرد.
در سال 2008، دولت که با وجود فیلتر کردن سایت های مختلف اینترنتی موفق به خاموش کردن ابراز نظرات مخالف از این طریق نشده بود، در صدد برآمد تا هزاران وبلاگ موافق دولت ایجاد کند که نشانه ای از وقوف بر قدرت هزاران وبلاگ نویس در ایران است.
موسسه فریدام هاوس یک سازمان غیر دولتی است که هدف خود را انجام تحقیقات و انتشار گزارش هایی به منظور خدمت به پیشبرد دموکراسی، آزادی های سیاسی و مدنی و دفاع از حقوق بشر در سراسر جهان اعلام کرده است.
این موسسه در هر سال تعدادی گزارش مربوط به شرایط کشورها و مناطق مختلف جهان در این زمینه ها منتشر می کند و وضعیت رسانه های همگانی از لحاظ آزادی اطلاع رسانی موضوع یکی از این گزارش هاست.
از آنجا که گزارش اخیر فریدام هاوس به وضعیت رسانه های همگانی در طول سال 2008، یعنی حدود شش ماه قبل از برگزاری انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری ایران، اختصاص دارد، موقعیت و شرایط وسایل ارتباط جمعی و دست اندرکاران آن در حوادث بعد از انتخابات را منعکس نمی کند.
در پی اعلام نتیجه بحث برانگیز انتخابات و آغاز اعتراضات گسترده نسبت به این نتایج، دولت اقدامات وسیعی را در مورد رسانه های همگانی به اجرا گذاشت که از جمله شامل محدودیت شدید فعالیت خبرنگاران خارجی، تلاش برای محدود کردن و در مواردی قطع ارتباط از طریق اینترنت و ارسال پیامک، تعطیل شمار قابل توجهی از نشریات و بازداشت دهها تن از روزنامه نگاران و دست اندرکاران رسانه های همگانی و محاکمه و محکومیت تعدادی از آنها بود.
در عین حال، حوادث بعد از انتخابات در ایران زمینه ای را برای نشان دادن توانمندی شبکه های مختلف اینترنتی برای خبررسانی در غیاب رسانه های رسمی فراهم آورد و به عنوان فصلی جدید در تاریخ ارتباط رسانه ای مورد شناسایی قرار گرفت.