در اين رهگذر، تحقيقات گسترده‌اي نيز درخصوص زندگي اين حشره انجام شده كه هر يك حاوي نكات جالب توجهي بوده است. تحقيقات اخيري كه از سوي محققان دانشگاه اكستر انجام شده است، نشان مي‌دهد مورچه‌ها تاثير شگرفي بر محيط اطراف خود دارند. اين تاثيرگذاري عمدتا به دليل فعاليت آنها به عنوان مهندسان هميشه فعال اكوسيستمي و شكارچياني قابل بر جاي مي‌ماند. از اين رو مورچه‌ها را يكي از ماهرترين كشاورزان طبيعت مي‌شناسند.
تحقيقاتي كه بتازگي گروهي از دانشمندان در آلمان و انگليس انجام دادهاند نشان مي‌دهد مورچه‌ها به 2 شيوه متفاوت بر محيط اطرافشان تاثير مي‌گذارند. اين تاثيرگذاري نه‌تنها بر خاك بلكه بر جمعيت گونه‌هاي جانوري و گياهي محيط زندگي آنها بخوبي ديده مي‌شود تا آنجا كه دانشمندان به اين نتيجه رسيده‌اند جمعيت مورچه و هر گونه كاهش يا افزايش در آن تاثيرات مختلفي بر محيط اطراف زندگي‌شان مي‌گذارد. يكي از مهم‌ترين تاثيرگذاري مورچه‌ها بر محيط اطرافشان به زير و رو كردن خاك و تغييراتي است كه در ساختار خاك ايجاد مي‌كنند. مورچه‌ها در حين ساخت خانه حجم قابل توجهي از خاك را بر هم مي‌زنند. البته بر هم زدن انبوه خاك در زمان پيدا كردن مواد غذايي نيز صورت مي‌گيرد. به اين ترتيب مورچه‌ها در حين انجام دادن كارهاي روزمره خود به طور خودكار تركيب غذايي خاك را در سطوح مختلف تغيير مي‌دهند. اين فرآيند به عقيده دانشمندان مي‌تواند به طور غيرمستقيم جمعيت گونه‌هاي محلي و بخصوص گونه‌هاي جانوري را تحت تاثيرات مختلفي قرار دهد. يكي از مهم‌ترين اين تاثيرگذاري‌ها به تجزيه سطوح مختلف خاك مربوط مي‌شود. تجزيه خاك نقش قابل توجهي در رشد هرچه بهتر گونه‌هاي مختلف گياهي در محيط اطراف زندگي مورچه‌ها دارد. يكي از شناخته‌شده‌ترين گونه‌هاي قدرتمند در دنياي مورچه در زمينه تجزيه خاك، گونه‌اي موسوم به Collembola است. محيط خاكي كه اين نوع مورچه در آن زندگي مي‌كند همواره در معرض تغييرات بنيادين قرار دارد. گونه‌اي از مورچه‌ها موسوم به مورچه‌هاي برگ برچين در زمره ماهرترين كشاورزان دنياي حشرات محسوب مي‌شوند. برگي كه هر يك از اين مورچه‌هاي سختكوش قادر است بچيند و با خود حمل كند تا 50 برابر وزنش است. آنها صف مي‌كشند و دسته‌جمعي محصولاتي را كه چيده‌اند به خانه مي‌برند. زماني كه اين مورچه‌ها به محل سكونتشان مي‌رسند از برگ‌ها به عنوان سطحي براي پرورش قارچ استفاده مي‌كنند؛ قارچي كه كل جمعيت مورچه‌ها از آن تغذيه مي‌كند، اما وقتي بر اثر پيري آرواره‌هاي تيز و برنده اين مورچه‌ها مستهلك مي‌شود، سرعت كار گروهي جالب توجه آنها نيز پايين مي‌آيد.
محققان آمريكايي كشف كرده‌اند جويدن و چيدن برگ‌ها براي مورچه‌هاي پير دشوار است، اما وقتي دقيق‌تر رفتار آنها را مورد مطالعه قرار دادهاند متوجه شده‌اند مورچه‌هايي كه آرواره‌هايشان كارايي و برندگي خود را كاملا از دست داده است، وظيفه كاري خود را عوض مي‌كنند. مورچه‌هاي پير كار چيدن برگ را به مورچه‌هاي جوان‌تر مي‌سپارند و به جاي آن كار حمل و نقل برگ‌ها و طي كردن مسافت طولاني تا خانه را به عهده مي‌گيرند. اين گروه محقق مي‌گويد در جوامع سازمان يافته مورچه‌ها، تمامي اين حشرات قدرت تطبيق با تغيير شرايط را دارند كه باعث مي‌شود حتي وقتي مورچه‌اي توان جسمي سابق خود را ندارد براي جمعيتي كه در آن زندگي مي‌كند، مفيد باشد.
نكته: مورچه‌ها حشرات بسيار ماهري در امر غارت و چپاول طعمه‌هاي خود به شمار مي‌آيند. آنها وابستگي عجيبي به محل زندگي و قلمروي حياتي خود دارند تا آنجا كه در دفاع از آن بسيار جدي و حتي پرخاشگر محسوب مي‌شوند و منابعي كه مورچه‌ها براي ادامه حيات خود جمع‌آوري مي‌كنند ارزش بسيار زيادي برايشان دارد
اما مورچه‌ها به عنوان غارتگراني بزرگ و حتي خطرناك نيز به شمار مي‌آيند. اين حشرات مي‌توانند در دسته‌هاي بزرگ به سوي طعمه مورد نظر حمله كرده و با غارت آن و حتي محل زندگي‌اش انبوهي از مواد غذايي را به محل زندگي خود منتقل كنند. برگ برنده مورچه در اين مهارت، حمله آنها در دسته‌هاي بزرگ است. در حقيقت نمي‌توان مورچه‌اي را ديد كه به طور انفرادي از دسته اصلي يا محل زندگي جدا شده و براي غارت طعمه به سوي ديگري حمله ور شود. غارت قرباني و طعمه از سوي مورچه‌هاي كارگر صورت مي‌گيرد. مورچه‌ها حشرات بسيار ماهري در امر غارت و چپاول طعمه‌هاي خود به شمار مي‌آيند. آنها وابستگي عجيبي به محل زندگي و قلمروي حياتي خود دارند تا آنجا كه در دفاع از آن بسيار جدي و حتي پرخاشگر محسوب مي‌شوند. منابعي كه مورچه‌ها براي ادامه حيات خود جمع‌آوري مي‌كنند ارزش بسيار زيادي برايشان دارد و دقيقا براساس همين ارزش‌گذاري است كه از قلمروي محيطي خود دفاع مي‌كنند. تمامي اين خصوصيات دفاعي و تهاجمي نشان مي‌دهد مورچه‌ها تاثيرگذاري جدي‌اي بر محيط زندگي خود دارند.
در تحقيقات اخير مشترك دانشمندان در آلمان و انگليس براي نخستين بار در جهان به بررسي ابعاد تاثيرگذاري مورچه‌ها بر محيط اطراف زندگي‌شان پرداخته شده است. نتايج اين بررسي نشان مي‌دهد به رغم اين‌كه مورچه‌ها حشراتي غارتگر به شمار مي‌آيند، اما حضور آنها در طبيعت مي‌تواند به افزايش كمي و تنوع ساير گونه‌هاي جانوري منجر شود. در حقيقت آنها به طرز چشمگيري، نقش مهمي در شبكه غذايي محيط اطراف خود ايفا مي‌كنند كه اين خود بر زندگي ساير گونه‌هاي جانوري ساكن در همان محيط تاثير شگرفي دارد.
در بررسي اخير دانشمندان، تمركز اصلي روي 2 گونه مورچه تحت عناوين مورچه سياه ساكن باغ و باغچه‌ها و همچنين مورچه‌هاي قرمز معروف بوده است. اين دو گونه شناخته شده از مورچه‌ها تقريبا در سراسر اروپا و بسياري از نقاط مختلف جهان نيز ديده مي‌شوند. براساس تحقيقات مشخص شده است تجمع كم مورچه‌ها در يك محيط مشخص، موجب افزايش تنوع و شمار كمي ساير گونه‌هاي جانوري در همان منطقه مي‌شود. اين افزايش تنوع درخصوص جانوران گياهخوار يا جانوراني كه نقش قابل توجهي در تجزيه خاك دارند، بيشتر به چشم مي‌آيد. از سوي ديگر مشخص شده است در جمعيت‌هاي قابل توجه، مورچه‌ها هيچ گونه تاثيرگذاري بدي بر محيط اطراف يا جانوراني كه در آن زندگي مي‌كنند، ندارند كه اين خود نشان مي‌دهد وجود اين حشرات در جمعيت‌هاي كم يا زياد نمي‌تواند براي محيط اطراف مخرب باشد. با اين حال دكتر فرانك وان وين از محققان اين پروژه مي‌گويد: آنچه ما كشف كرده‌ايم نشان مي‌دهد تاثيرگذاري مورچه‌ها بر كيفيت لايه‌هاي مختلف خاك، تاثيرگذاري مثبتي نيز بر زندگي گونه‌هاي مختلف جانوري همان ناحيه به همراه دارد، اما هر چه شمار مورچه‌ها بيشتر شود، تاثيرات مربوط به غارتگري آنها بر محيط و خاك بر كمك به بهبود كيفيت زندگي گونه‌هاي جانوري چربش پيدا مي‌كند.
مهدي پيرگزي / جام‌جم
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر