اتاق خلوت پاکی ست ،
برای فکر،چه ابعادساده ای دارد....
بنای گنبد علویان ، فاقد کتیبه تاریخی ساختمان و نام بانی می باشد.به همین دلیل دربین محققان و دانشمندان مختلف،درباره تاریخ دقیق ساخت و تزیین بنا اختلاف نظرهایی وجود دارد.به طوری که برخی معتقدند این بنا مربوط به قرن 6 هجری و درمقابل برخی آنرا مربوط به دوره ایلخانان می دانند. این بنای چهار ضلعی محل آرامگاه دو نفر از اعضای خاندان علویان است.علویان همدان مصادف بانیروگرفتن علویان طبرستان،نیمه دوم سده سوم ،به این شهر مهاجرت کردنند.ازاین پس رفته رفته نیروگرفتند و اوج قدرت آنان درسده ششم ،به هنگام فرمانروایی سلجوقیان است که همواره ریاست شهر همدان به عهده انان بود.به احتمال فراوان،از مدفونان درسرداب مزبور مشهورترین رئیس علوی،السیدالمرتضی علاالدوله ابوهاشم زیدبن امیرابولفضل حسین حسنی همدانی و باقی هم از فرزندان او بوده اند.
بنای اولیه ساختمان ،داری گنبدی برفراز کل ساختمان بوده که این مطلب با مشاهده سه کنج ها و فیل پوش های 4 گوشه داخل بنا که مقدمات تبدیل مربع به دایره را آماده می نماید،مشخص میشود.که این گنبد طی قرون و سالیان متمادی به دلایل مختلف از جمله دلایل آب و هوایی فرو ریخته و ازبین رفته است.پس از ریزش گنبد،هیچگونه پوشش دیگری برروی بنا قرار نداشته ،درنتیجه قسمت های مختاف بویزه دیوارهای چهارگانه و تزیینات گچبری داخل بنا در معرض تخریب بیشتر قرارگرفته است.
درسال 1317 به دست مرحوم مصطفوی رئیس اداره باستان شناسی،نسبت به تعمیر و بازسازی سقف و گنبد فروریخته بنا اقدام شده است.که برروی ساختمان بنا،پوشش ازچوب و شیروانی قرارداده شد تابدین وسیله ازسرازیر شدن نزولات جوی ازقبیل آب و باران و برف به داخل بنا جلوگیری شود.
بنای موردبحث ،ازدوطبقه تحتانی(سرداب)و فوقانی (گنبدخانه)تشکیل شده است،هریک ازاضلاع بیرونی بنا یا طاق نماها با تزئینات آجرکاری پوشیده شده است.ورودی بنا درضلع شمالی قرارداشته که درارتفاع بالاتری ازسطح زمین اطراف به وسیله چندین پله سنگی می توان به داخل بناوارد شد.سردرورودی این بنا،باتزئینات زیبای آجرکاری و گچبری درقالب طاق نماها و قاب های متداخل مستطیلی و قوسی مزین شده است.دیواره ها و طاق نماهای داخلی بنا نیز با تزئینات فراوان گچبری با طرح های متنوع اسلیمی و هندسی به گونه بسیار زیبا و پرتراکم تزیین شده است.محراب که درضلع جنوبی بنا قرار دارد نیز با کتیبه های مختلف قرآنی و نقوش گیاهی و هندسی به مانند دیگر اضلاع داخلی بنا تزیین شده است. علاوه برتزیینات فوق،کتیبه های گچبری متعدد قرآنی به خط ثلث برجسته و کوفی،درنمای داخلی بنا برسطوح دیوارهای آن و کتیبه هایی به خط کوفی مشتمل برآیات قرآنی درطرفین مدخل و سردرورودی و بربالای سرتاسر دیوارهای بیرونی بنا وجود دارد. درزیر بنا سرداب صلیبی شکل قرار دارد که مدخل آن از وسط محراب و از طریق 14 پله سنگی است.فضای سرداب با طاق های گهواره ای پوشش یافته و در وسط سرداب،مرقدی سکو گونه پوشیده از کاشی های خشتی فیروزه ای رنگ وجود دارد.گفته می شود سوراخ بزرگی در سمت راست سرداب بوده که پله های به طرف پایین داشتهاست ولی به کجا ختم می شود ،کسی نمی داند! از جمله سیاحان مهمی که از این گنبد بازدید کرده اند می توان به هاینریش کارل بروگش ،هوگو گروته،لارنس لاکهارت و... را نام برد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر