کانون ایرانیان

۱۳۸۹ اردیبهشت ۲۱, سه‌شنبه

روستای آباد و فعال

امروزه رشد جمعيت جوامع روستايي بدليل شرايط جديد جهاني و شهري و صنعتي شدن، كفاف ظرفيت هاي جامعه را نمي كند و بسياري از خدمات اجتماعي و امكانات زندگي و رفاهي تنها در شهرهاست كه قابل دسترسي است، از اين رو روستاها با مهاجرت به خصوص نسل جوان خود به شهرها مواجه هستند. حال براي هر گونه پيش بيني و برنامه ريزي اي در جوامع روستايي، شناخت تحولات در سطوح خرد و كلان كشور ضروري است.
پيشنهادات و توصيه هاي كاربردي

براساس طبقه بندي هاي انجام شده توسط مركز آمار ايران نقاطی که کمتر از 5000 نفر جمعیت داشته باشند روستا تلقي مي گردد. جاييكه امرار معاش مردم از طریق کشاورزی يعني زراعت و دامپروري است. طبق تعريف روستا عبارت از محدوده‌ای از فضای جغرافیایی است که شامل واحدهاي اجتماعی کوچکی است كه در بسياري مواقع روابط خويشاوندي، عواطف و علائق هاي مشترک پايه گذار آن بوده است. آنچه مسلم است رشد پرشتاب صنعت و فناوری در شهرها بطور مساوي و همزمان در روستاها انجام نشده است. اين امر به ويژه در گذر زمان باعث شده است كه عقب‌ماندگی چشمگيري در مناطق روستایی نسبت به شهرها مشاهده گردد. اين واقعيت كه درآمد روستائيان نسبت به شهرنشینان کمتر مي باشد و روستائيان بطور نسبي از خدمات اجتماعی ناچیزی برخوردار هستند اجتناب ناپذير است. كه به آسیب‌پذیرتر شدن جامعه روستايي در مقايسه با ساير مردم يك جامعه شده است. گواه اين استدلال نيز مهاجرت چشمگير آنها به سمت شهرها به دلايل مختلفي از جمله پراکندگی جغرافیایی روستاها, عدم ارایه خدمات اجتماعی، خرده مالكي بودن كشاورزي، محدودیت منابع ارضی (در مقابل رشد جمعیت)، و عدم‌مدیریت صحیح مسؤولان مي باشد. به همین جهت رفع فقر شدید مناطق روستایی,ارتقای سطح و کیفیت زندگی روستاییان, ایجاد اشتغال و افزایش بهره‌وری در جوامع روستايي تنها با اجراي برنامه توسعه روستایی امكان پذير خواهد بود. برنامه‌های توسعه روستایی جزئی از برنامه‌های توسعه هر کشور محسوب می‌شوند که برای بهبود ساختارهاي اجتماعی-اقتصادی جامعه روستایی بکار می‌روند. بنابراين توسعه روستایی را می‌توان عاملی در بهبود شرایط زندگی افراد متعلق به قشر کم‌درآمد ساکن روستا و خودکفاسازی آنان در روند توسعه کلان کشور دانست. لذا با توجه به تعريف جامعه روستايي که دارای ابعاد اجتماعی مختلف مي باشد صرفاً توسعه کشاورزی نمي تواند نقشي در توسع روستايي داشته باشد و نیازمند توسعه در ابعاد مختلف ا

جتماعي، اقتصادي و به ويژه فرهنگي مي باشد. راهبردهای متنوعی در مورد توسعه روستایی مطرح شده اند. يكي از اين راهكارها بهبود زيرساخت هاي روستايي مي باشد. در واقع زیرساخت‌های روستایی را می‌توان سرمایه‌های عمومی و اجتماعی روستاها و حتي يك كشور دانست. توسعه زیرساخت‌های اجتماعی, اقتصادي و فرهنگي باعث بهبود شرایط و کیفیت زندگی و معیشت مردم محلی و ارتقای کارایی زندگی اجتماعی و اقتصادی آنان خواهد شد. بعنوان مثال, توسعه زیرساخت‌های اجتماعی همچون تسهیلات و خدمات بهداشتی و آموزشی, باعث بهبود کیفیت منابع انسانی و افزایش توانایی‌های آنان در جایگاه‌های فردی و اجتماعی خواهد شد. استراتژی ديگري كه در اين زمينه مي تواند راهگشا باشد دگرگونی کلی در بخش کشاورزی است به طوریکه این تحول باعث کاهش کمبود مواد غذایی در کشور و مشکلات کشاورزی گردد. بهبود مديريت هاي زراعي، اصلاحات اراضی و ايجاد شركت هاي سهامي به منظور يكپارچه كردن اراضي از اقدامات عملي مناسب در اين زمينه محسوب مي گردد. استراتژی سوم صنعتی‌نمودن روستاها مي باشد. بر خلاف آنچه توسعه کشاورزی در فرآیند توسعه روستایی از اهمیت بالايي بر خوردار است، اما در عین حال باید با توسعه فعالیت‌های صنعتی به ويژه فعاليت هاي صنعتي مرتبط با كشاورزي همراه شود. با توجه به محدوديت اراضي در روستاها، كشاورزي صرفا نمي تواند اشتغال کافی و بهره‌وري ایجاد نماید. لذا به منظور توسعه جوامع روستايي و كاهش مهاجرت، اشتغال زايي سودآور همراه با توسعه كشاورزي لازم مي باشد. به نظر مي رسد اجراي راهكارهاي فوق بتواند تا حد قابل توجهي در توسعه پايدار روستاها نقش داشته باشد. اگرچه بسياري از آمارها نشان مي دهد كه برنامه هاي توسعه اي اجرا شده در كشور در راستاي توسعه يكپارچه روستايي نبوده و بين توسعه روستايي به معناي واقعي آن با توسعه روستايي به ظاهر اجرا شده تفاوت‌هاي بسيار زيادي وجود دارد. بنابراين در صورتيكه در برنامه‌هاي آينده نيز مسير توسعه يكپارچگي روستايي دنبال نشود، نه تنها نواحي روستايي به توسعه نخواهند رسيد، بلكه آثار توسعه نيافتگي به ساير مناطق كشور از جمله فضاهاي شهري نيز تسري پيدا خواهد كرد و باعث ايجاد اختلال در توسعه ملي خواهد شد. به نظر مي رسد جهت نيل به توسعه پايدار در روستاها وجود همخواني مناسب بين اهداف كمي و قابليت‌ها و محدوديتها ضرورت داشته باشد. لذا با توجه به اينكه توسعه كشاورزي صرفا به توسعه جوامع روستايي نخواهد انجاميد تهية برنامة جامع توسعة روستايي تنها در يك وزارتخانة نمي تواند كمكي به توسعه كشاورزي نمايد. بنابراين توسعة روستايي مستلزم مشاركت نهادها و دستگاههاي مختلف دولتي و غيردولتي مي‌باشد و اين امر نيز بدون تاسيس سازماني مرتبط محقق نخواهد شد.



راه كارهايي براي ماندگار كردن روستاييان در روستاها

يارانه براي توليد :

به نظر يارانه بايد در جايي توزيع شود كه توليد صورت مي گيرد و دقيقاً در رابطه مستقيم با توليد توزيع شود. دولت براي ماندگار كردن روستاييان بايد كار گروه هايي از اقتصادانان، جامعه شناسان و متخصصان امور روستايي، كشاورزي را در هر استان به كار بگيرد و از آنها بخواهد در مدت زماني معين يك برنامه منسجم كاربردي ارائه دهند.

هر استان، يك روستاي پايلوت :

پيشنهاد مي شود در ابتدا، يك روستاي متوسط الحال از هر استان به عنوان نمونه (پايلوت) انتخاب شود و اين مسايل مورد مطالعه قرار گيرد: ـ بررسي استعدادهاي روستا و امكانات موجود ـ سرمايه گذاري هاي موردنياز ـ بررسي دقيق هزينه ها و هزينه يابي ـ ميزان اشتغال جديد معتبر از اين سرمايه گذاري ها ـ بازدهي در مدت زمان مشخص - تدوين برنامه دقيق و زمانبندي شده همزمان با اين برنامه، كارشناسان اجتماعي – اقتصادي نيز هزينه هاي اجتماعي و اقتصادي يك مهاجر (از روستا به شهر) را بررسي و به دولت ارائه دهند تا سرجمع هزينه هاي مهاجرت ميليونها روستايي و نيز سرانه هزينه مهاجرت هر روستايي به شهرها و تبعات آن كه به دولت و اقتصاد تحميل مي گردد تعيين شود. سپس دولت ۳۰ نمونه روستاي مكانيزه در ۳۰ استان با هدف: حفظ نيروهاي روستايي ساكن -ارتقاء سطح بهره وري و كارآيي نيروي انساني و امكانات موجود ـ بازگرداندن روستائيان مهاجر و خانواده هايشان ـ برقراري سيستم مهاجرت از شهر به روستا (مانند بازنشستگان جوانان بي كار و ...) را ايجاد و عمليات اجرايي جدي (نه شعاري) را آغاز نمايد تا هر روستايي بتواند پس از يك پارچه سازي اراضي مشاركت در احداث باغ يا مزرعه مكانيزه و مدرن داشته باشد.

ضرورت هاي طرح :

در اين راستا ضرورت دارد. - با هدف توجيه اقتصادي، بخشي از هزينه هاي تسطيح و يكپارچه سازي اراضي از محل كمك هاي بلاعوض (و با تشخيص موقعيت منطقه توسط دولت ) پرداخت شود. ـ سيستم هاي نوين آبياري با هدف صرفه جويي در مصرف آب و افزايش توليد در همين اراضي توسعه يابد و بخشي از هزينه ها با هدف توجيه اقتصادي هر طرح بلاعوض و الباقي نيز به صورت اقساط توسط بانك كشاورزي دريافت گردد. (اين امر بستگي به شرايط محل و روستا ارزيابي دولت ضرورت يارانه دادن يا ندادن دارد) ـ همزمان با ارايه طرح، هر روستايي بتواند با احداث واحدهاي كوچك توليدي از قبيل مرغداري، گاوداري، گوسفندداري و يك گلخانه و حوضچه پرورش ماهي در محدوده خانه و مزرعه شخصي خود، نياز مواد غذايي اين خانواده را تامين و توليدات مازاد را از طريق تعاوني به فروش برساند. ـ تهيه و ارايه نقشه هاي ساختمان مسكوني سالم و ضدزلزله انبارهاي نگهداري محصول و ساير موارد براي اجرا در روستاها ـ ايجاد يك سازمان مركزي يا تعاوني محلي با عضويت و سرمايه گذاري روستاييان كه توان ساماندهي تهيه مواد اوليه (نهاده هاي كشاورزي و دامي) توليد و توزيع در بين خانوارهاي روستايي و همچنين جمع آوري محصولات مجتمع هاي توليدي كوچك، درجه بندي، بسته بندي و ارسال به مراكز عرضه و توزيع شهري داشته باشد. ـ حمايت دولت از كارآفرينان و سرمايه گذاران براي حضور در روستاها و ايجاد اشتغال پايدار و مشاركت در امر توليد با وضع مقرراتي صحيح (از جمله پذيرفتن حق تصميم گيري كارفرما مبني بر حذف نيروهاي ناكارآمد و اخراج آنها، معافيت هاي بيمه اي، معافيت هاي مالياتي، معافيت در تعرفه هاي گمركي براي ورود ماشين آلات، پرداخت تسهيلات ارزان و ...) يا امكان احياء اراضي حاشيه روستاها و باغات كه معارض خصوصي ندارد. توجه داشته باشيد در حال حاضر ميانگين توليد در روستاها يك سوم الي يك پنجم استاندارد برداشت محصول در واحد سطح يا در مقياس توليدات جهاني است. چون كشاورزي معيشتي در قطعات كوچك با ابزار سنتي و بدون انگيزه صورت مي گيرد اما اگر افراد متخصص كار بلد و كارآزموده و طراحان قوي به كار گرفته شوند (نه اينكه صرفاً افراد بي كار يا تحصيلكرده هاي ناوارد با هدف جلوگيري از نارضايتي به كار گمارده شوند) و موارد ياد شده عملي شود قطعاً كشاورزي مي تواند رقيب صنعت باشد. با توجه به اينكه امروز يك هكتار زراعت يا باغباني مجهز و مدرن مي تواند در حدود دويست ميليون ريال درآمد سالانه داشته باشد در صورت اجراي طرح هاي فوق مسلماً روستايي احساس بي نيازي به شهر و شهرنشيني خواهد داد.

نمونه هاي موفق مهاجرت معكوس:

در حال حاضر در آلمان در روستاهاي حاشيه شهرها اراضي مستعد را در قطعات ۱۰۰۰ و ۲۰۰۰ متري تجهيز كرده در اختيار بازنشستگان علاقمند به توليد قرار مي دهند تا فرد بازنشسته يك سرگرمي مفيد داشته و با توجه به كاهش حقوق، بتواند كمك هزينه زندگي را تامين كند ضمناً در اثر بي كاري افسرده نشود و با اين كار، بخشي از مشكلات و پيامدها و هزينه هاي اجتماعي از دوش صندوق هاي بازنشستگي و دولت برداشته مي شود.

در هلند معلمين بازنشسته براي تدريس تقويتي و آموزش هاي آسان تر به روستاها و مراكز توليد دعوت مي شوند تا به نوعي در آموزش روستاييان و به طور غيرمستقيم در توليد مشاركت داشته باشند.

در كاليفرنيا اراضي ۱۰ هكتاري داراي آب و امكانات كشت و زرع براي متقاضيان (اعم از بازنشستگان، افراد بي كار و كارگران) علاقمند به بازگشت به روستا آماده است.

جذابيت ريشه شهرها دوباره احيا شود :

درست است كه روستاها ريشه شهرها هستند اما يك مشكل اساسي اين است كه روستاها به دلايل سنتي و فرهنگي از مشاركت در توليد همگاني، يك پارچه شدن اراضي و بعضاً استفاده از روش هاي نوين توليد استقبال نمي كنند. عادت كردن به وضع موجود و تن دادن به شرايط كم كاري و بي پولي بزرگترين مشكل كشاورز روستايي است. اما اگر شرايط به نحوي تغيير يابند كه ارتقاي كيفيت زيستي و امكانات در روستا همراه با ارتقاي سطح درآمد كشاورزي از هر واحد سطح، زندگي در روستا را جايگزين جذابي براي محيط آلوده پرهزينه شهري بسازد رونق اقتصادي در روستاها، اطرافيان و خانواده هاي مهاجر را به روستاها خواهد كشاند و مهاجرت، روند معكوس خواهد يافت. بازنشستگان با اميد به زندگي در هواي سالمتر از شهرنشيني و يك مصرف كننده صرف، به روستانشيني با موقعيت توليدكننده روي خواهند آورد. امروزه گراني مسكن شهري، شرايط استثنايي براي تشويق به بازگشت شهرنشينان به روستا را فراهم آورده چنانكه امكان تبديل مسكن گران قيمت شهري به مسكن بهتر در شرايط زيست محيطي سالم تر و آرامش بيشتر(در روستا) همراه با مشوق هاي دولتي و ايجاد همزمان امكانات رفاهي بيشتر در روستاها بگردد قطعا نه تنها مهاجرت به روستا جذابيت خواهد يافت بلكه در مدت كوتاهي پيشگيري در روند رشد قيمت مسكن شهري نيز به وقوع خواهد پيوست. با افزايش جمعيت روستاها، مهندسان، پزشكان، معلمان و ساير دانش آموختگان بي كار، شايق حضور، سكونت و خدمات رساني در روستاها مي شوند، واسطه ها، دستفروش ها، خوش نشين ها نيز موقعيتي براي فعاليت مولد مي يابند. اينجاست كه روستاها آباد و فعال مي شوند.

۱ نظر:

  1. با سلام

    وبلاگ زيبا و پر محتوايي دارين

    اگر شما ان دسته از وبلاگ نويساني هستيد که مي خواهين امار وبلاگ شما به طور قابل توجهي افزايش يابه يا اگر امار وبلاگ شما بالاست و مي خواهين که لينک وبلاگ شما در صدها وبلاگ و سايت نمايش داده بشه و وبلاگ شما در 180موتور جستجوي جهان از جمله گوگل ياهو بينگ و...به طور اتوماتيک ثبت بشه يا لينک وبلاگتون در صفحات اول موتور هاي جستجو باشه ما لينک باکس لينک ساز را به شما توصيه مي کنيم .افزايش امار و مشهوريت وبلاگ شما با لينک باکس لينک ساز

    امتحانش کنيد ضرر که نداره

    منتظر ثبت لينک شما در لينک باکس هستم

    پاسخحذف