منطقه ملایر ناحیه ای کوهستانی باآب و هوای سرد معتدل است که دردره و کوه پایه های زاگرس قرار دارد.این منطقه همراه با بروجرد ناحیه میان رشته کوه لرستان و الوند را تشکیل می دهد و درمیان شهر های نهاوند،بروجرد، اراک،تویسرکان و همدان قرار گرفته است.
مشخصات جغرافیایی
ملایر یکی از شهرستان های جنوبی استان همدان است که با مرکزیت ملایر در فاصله 418 کیلومتری تهران و در مجاورت استان های لرستان و مرکزی قرار دارد.این شهرستان ازشمال به شهرستان همدان،از شرق به شهرستان اراک(استان مرکزی)،ازجنوب به شهرستان بروجرد(استان لرستان) و از غرب به شهرستان های تویسرکان و نهاوند محدود می شود.شهرستان ملایر را می توان جزو مناطق کوهستانی دانست کهدرحوزه لسله جبال زاگرس قرارگرفته و در این کوه ها عوارض طبیعی زیبایی های خاصی را بوجودآورده اند.
تقسیمات کشوری
این شهرستان به بخش مرکزی با دهستان های جوزان،حرم رودعلیا،موزاران،کوه سرده و ملایر به عنوان نقطه شهری،بخش جوکار بادهستان های المهدی،ترک شری ،ترک غربی و جوکار با ازندزیان و جوکار به عنوان نقطه شهری،بخش سامن با دهستان های اورزمان،حرم رود سفلی ،سامن با دهستان های اورزمان،حرم رود سفلی ،سامن و سفید کوه به عنوان نقطه شهری و بخش زند با دهستان های کمازان سفلی و کمازان علیا و کمازان وسطی و نقطه شهری زنگه تقسیم می شود.اهالی شهرستان ملایر به زبان فارسی با گویش لری صحبت می کنند و دین آنها اسلام و مذهب شان شیعه است.
وجه تسمیه ملایر
مورخان درباره وجه تسمیه ملایر نظرهای مختلفی ارائه داده اند.ازجمله اینکه درزمان مادها با روشن کردن آتش روی تپه ها و کوه های آن ،اخبار را به سایر مناطق می رساندند از این روآنجا مل آگر به معنی تپه آتش نامیده شد. روایت دیگری می گوید که در زمان حمله اعراب به ایران هنگام عبور ازاین منطقه به آب دست نیافته بودند و به همین دلیل آن را مائ لایری خواندند،یعنی آب دیده نمی شود و به همین نام معروف شده است. زبانشناسان نام ملایر را به معنی آشیانه عقاب دانسته اند.جمعی از زبانشناسان ملایر را این گونه نیز توصیف کرده اند: مل +ایر، مل به معنی سرزمین و آیر به معنی آریایی رزمین آریایی هاست. ملایر در زمان قدیم به نام مال آگر به معنای خانه آتش نامیده می شد. به جهت وجود آتشکده معروف دوره مادها که اکنون در تپه قدیمی نوشیجان واقع است.
قدمت شهر ملایر
مطالعات تاریخی نشان می دهد، پیدایش ملایر از دوره قاجاریه و با اهتمام شاهزادگان قاجار آغاز شده و توسعه یافته و بنای شهر فعلی ملایر با حکومت فتحعلی شاه قاجار در سال 1188 هجری مقارن است که از سوی محمد علی میرزا دولتشاه ساخته شده و نخست به نام بانی آن دولت آباد خوانده می شدکه پس از انقراض سلسله قاجار،درزمان حکومت خاندان پهلوی به ملایر تغییر نام یافت.درگذشته درشرق و غرب شهر فعلی ملایر و با فاصله کمی از آن،2آبادی وجود داشته که در حال حاضر خرابه های قلعه های آنها به چشم می خورد.این محله ها هسته اولیه شهر ملایر را تشکیل داده و قلعه های آنها قسمتی از محله های کنونی شهر را نیز دربر می گرفته است. مطالعات انجام شده نشان می دهد که این قلعه احتمالا دارای 7 راه ورودی دراطراف خود بوده است که هریک به منظوری خاص وبرای افراد مختلف ،بخصوص درزمان های معینی مورد استفاده قرار می گرفته اند.
ملایر در ایران باستان
اهمیت ملایر در دوران پیش از اسلام (ایران باستان )به قلعه ها و مراکز جمعیتی آن باز می گردد. هنگامی که آریایی ها از سرمای شمال روسیه (سیبری )به سرزمین ایران کوچ کردند. یکی از اقوام آنها به نام ماد که قوی ترین قوم آریایی بود در ناحیه غربی ایران کنونی ساکن شدند و آغازگر تاریخ ایران باستان شدند. این قوم جنگاور و دامپرور بودندوسرزمین تازه را که سرسبز و گرم بود بهشت رویای خود یافتند. بعدها قوم ماد،کشور ماد یا ماه را در باختر ایران بنا کرد و نخستین تمدن های انسانی را تشکیل داد و کشور ماد یا ماه از ناحیه ای شامل اراک،ری،قم،اصفهان،ساوه،ملایر،نهاوند،همدان،کرمانشاه و پشت کوه لرستان کنونی تشکیل می شد کهبه این منطقه بعدها ایالت کوهستانی یا جبل و بعد ازآن عراق عجم گفتند.
بنا برآثار به جای مانده در همدان کنونی و گفته های بزرگ ترین تاریخ نگار ایران باستان ،هرودت یونانی پایتخت کشور مادهگمتانه یا اکباتان(همدان کنونی)بوده است.براین اساس ملایر و نواحی نزدیک به این شهر از اهمیت خاصی برخوردار بوده اند.دراین دوران ملایر به علت اهمیت ترابری و جغرافیایی موقعیتی ویژه داشت.باورودمادها به این منطقه و تشکیل حکومت از سوی آنها درملایر نیز قلعه ها و مرکز های جمعیتی به وجود می آید که قلعه ها حافظ امنیت و حکوت بودند و مرکز های جمعیتی روستاهایی کوچک بودند که با توجه به حاصلخیزی ملایر وآب و هوای مناسب آن به دامداری،کشاورزی و صنایع ابتدایی مشغول بودند.همانند : روستای داویجان ،گوراب ،شهر خرابه دهنو و جلگه شورکات آورزما
حوادث مهم ایران باستان درملایر
ملایر پیش از ساسانیان جزو حوزه اکباتان و در دوره ساسانیان یکی از نواحی نهاوند بوده است.از حوادث مهمی که در عهد ساسانیان در ملایر اتفاق می افتد یکی شکست خسرو پرویز از بهرام چوبینه(گور) در ناحیه شهر کنونی ملایر و دیگری مخفی شدن یزدگرد سوم هنگام حمله اعراب در قلعه ای بر کوهی در چند کیلومتری شهر کنونی ملایر به شمار می آید که هنوز به کوه یزدگرد مشهور است.
دیدنی های ملایر
شهرستان ملایر دارای مکان های تاریخی و دیدنی متعددی است.آتشکده باستانی و تپه نوشیجان، تالاب آق گل،زیستگاه حیات وحش لشگر،دریاچه مصنوعی و مجتمع سیاحتی کوثر،یخچال میرفتاح،بوستان سیفیه،برج سامن،تپه باستانی پاتیه ،موزه لطفیان ،دژگوراب ،بازار ملایر،قلعه انوج ،مقبره سیف الدوله ،آرامگاه حیقوق نبی علیه السلام،آرامگاه میر رضی الدین آرتیمانی،مدرسه علمیه شیخ علی خان زنگنه و امامزاده اسماعیل سرابی (امامزاده کوه)،حمام تاریخی روستای کهکدان،باغ های گردوی سامن و روستای زنگنه از جمله مهم ترین مکان های دیدنی و تاریخی شهرستان ملایر به شمار می آیند.
مشخصات جغرافیایی
ملایر یکی از شهرستان های جنوبی استان همدان است که با مرکزیت ملایر در فاصله 418 کیلومتری تهران و در مجاورت استان های لرستان و مرکزی قرار دارد.این شهرستان ازشمال به شهرستان همدان،از شرق به شهرستان اراک(استان مرکزی)،ازجنوب به شهرستان بروجرد(استان لرستان) و از غرب به شهرستان های تویسرکان و نهاوند محدود می شود.شهرستان ملایر را می توان جزو مناطق کوهستانی دانست کهدرحوزه لسله جبال زاگرس قرارگرفته و در این کوه ها عوارض طبیعی زیبایی های خاصی را بوجودآورده اند.
تقسیمات کشوری
این شهرستان به بخش مرکزی با دهستان های جوزان،حرم رودعلیا،موزاران،کوه سرده و ملایر به عنوان نقطه شهری،بخش جوکار بادهستان های المهدی،ترک شری ،ترک غربی و جوکار با ازندزیان و جوکار به عنوان نقطه شهری،بخش سامن با دهستان های اورزمان،حرم رود سفلی ،سامن با دهستان های اورزمان،حرم رود سفلی ،سامن و سفید کوه به عنوان نقطه شهری و بخش زند با دهستان های کمازان سفلی و کمازان علیا و کمازان وسطی و نقطه شهری زنگه تقسیم می شود.اهالی شهرستان ملایر به زبان فارسی با گویش لری صحبت می کنند و دین آنها اسلام و مذهب شان شیعه است.
وجه تسمیه ملایر
مورخان درباره وجه تسمیه ملایر نظرهای مختلفی ارائه داده اند.ازجمله اینکه درزمان مادها با روشن کردن آتش روی تپه ها و کوه های آن ،اخبار را به سایر مناطق می رساندند از این روآنجا مل آگر به معنی تپه آتش نامیده شد. روایت دیگری می گوید که در زمان حمله اعراب به ایران هنگام عبور ازاین منطقه به آب دست نیافته بودند و به همین دلیل آن را مائ لایری خواندند،یعنی آب دیده نمی شود و به همین نام معروف شده است. زبانشناسان نام ملایر را به معنی آشیانه عقاب دانسته اند.جمعی از زبانشناسان ملایر را این گونه نیز توصیف کرده اند: مل +ایر، مل به معنی سرزمین و آیر به معنی آریایی رزمین آریایی هاست. ملایر در زمان قدیم به نام مال آگر به معنای خانه آتش نامیده می شد. به جهت وجود آتشکده معروف دوره مادها که اکنون در تپه قدیمی نوشیجان واقع است.
قدمت شهر ملایر
مطالعات تاریخی نشان می دهد، پیدایش ملایر از دوره قاجاریه و با اهتمام شاهزادگان قاجار آغاز شده و توسعه یافته و بنای شهر فعلی ملایر با حکومت فتحعلی شاه قاجار در سال 1188 هجری مقارن است که از سوی محمد علی میرزا دولتشاه ساخته شده و نخست به نام بانی آن دولت آباد خوانده می شدکه پس از انقراض سلسله قاجار،درزمان حکومت خاندان پهلوی به ملایر تغییر نام یافت.درگذشته درشرق و غرب شهر فعلی ملایر و با فاصله کمی از آن،2آبادی وجود داشته که در حال حاضر خرابه های قلعه های آنها به چشم می خورد.این محله ها هسته اولیه شهر ملایر را تشکیل داده و قلعه های آنها قسمتی از محله های کنونی شهر را نیز دربر می گرفته است. مطالعات انجام شده نشان می دهد که این قلعه احتمالا دارای 7 راه ورودی دراطراف خود بوده است که هریک به منظوری خاص وبرای افراد مختلف ،بخصوص درزمان های معینی مورد استفاده قرار می گرفته اند.
ملایر در ایران باستان
اهمیت ملایر در دوران پیش از اسلام (ایران باستان )به قلعه ها و مراکز جمعیتی آن باز می گردد. هنگامی که آریایی ها از سرمای شمال روسیه (سیبری )به سرزمین ایران کوچ کردند. یکی از اقوام آنها به نام ماد که قوی ترین قوم آریایی بود در ناحیه غربی ایران کنونی ساکن شدند و آغازگر تاریخ ایران باستان شدند. این قوم جنگاور و دامپرور بودندوسرزمین تازه را که سرسبز و گرم بود بهشت رویای خود یافتند. بعدها قوم ماد،کشور ماد یا ماه را در باختر ایران بنا کرد و نخستین تمدن های انسانی را تشکیل داد و کشور ماد یا ماه از ناحیه ای شامل اراک،ری،قم،اصفهان،ساوه،ملایر،نهاوند،همدان،کرمانشاه و پشت کوه لرستان کنونی تشکیل می شد کهبه این منطقه بعدها ایالت کوهستانی یا جبل و بعد ازآن عراق عجم گفتند.
بنا برآثار به جای مانده در همدان کنونی و گفته های بزرگ ترین تاریخ نگار ایران باستان ،هرودت یونانی پایتخت کشور مادهگمتانه یا اکباتان(همدان کنونی)بوده است.براین اساس ملایر و نواحی نزدیک به این شهر از اهمیت خاصی برخوردار بوده اند.دراین دوران ملایر به علت اهمیت ترابری و جغرافیایی موقعیتی ویژه داشت.باورودمادها به این منطقه و تشکیل حکومت از سوی آنها درملایر نیز قلعه ها و مرکز های جمعیتی به وجود می آید که قلعه ها حافظ امنیت و حکوت بودند و مرکز های جمعیتی روستاهایی کوچک بودند که با توجه به حاصلخیزی ملایر وآب و هوای مناسب آن به دامداری،کشاورزی و صنایع ابتدایی مشغول بودند.همانند : روستای داویجان ،گوراب ،شهر خرابه دهنو و جلگه شورکات آورزما
حوادث مهم ایران باستان درملایر
ملایر پیش از ساسانیان جزو حوزه اکباتان و در دوره ساسانیان یکی از نواحی نهاوند بوده است.از حوادث مهمی که در عهد ساسانیان در ملایر اتفاق می افتد یکی شکست خسرو پرویز از بهرام چوبینه(گور) در ناحیه شهر کنونی ملایر و دیگری مخفی شدن یزدگرد سوم هنگام حمله اعراب در قلعه ای بر کوهی در چند کیلومتری شهر کنونی ملایر به شمار می آید که هنوز به کوه یزدگرد مشهور است.
دیدنی های ملایر
شهرستان ملایر دارای مکان های تاریخی و دیدنی متعددی است.آتشکده باستانی و تپه نوشیجان، تالاب آق گل،زیستگاه حیات وحش لشگر،دریاچه مصنوعی و مجتمع سیاحتی کوثر،یخچال میرفتاح،بوستان سیفیه،برج سامن،تپه باستانی پاتیه ،موزه لطفیان ،دژگوراب ،بازار ملایر،قلعه انوج ،مقبره سیف الدوله ،آرامگاه حیقوق نبی علیه السلام،آرامگاه میر رضی الدین آرتیمانی،مدرسه علمیه شیخ علی خان زنگنه و امامزاده اسماعیل سرابی (امامزاده کوه)،حمام تاریخی روستای کهکدان،باغ های گردوی سامن و روستای زنگنه از جمله مهم ترین مکان های دیدنی و تاریخی شهرستان ملایر به شمار می آیند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر